Αριθ. Πρωτ. 01/11-01-2021
Αθήνα, 11/01/2021
ΠΡΟΣ: Τον κ. Υπουργό Προστασίας του Πολίτη
ΚΟΙΝ: κ. Υφυπουργό Προστασίας του Πολίτη
κ. Γενικό Γραμματέα Δημόσιας Τάξης
κ. Αρχηγό Ελληνικής Αστυνομίας
ΥΠΟΜΝΗΜΑ
ΘΕΜΑ: Πρόταση τροποποίησης του ποινικού κώδικα σχετικά με τις βόμβες μολότοφ.
Κε Υπουργέ,
Α. Το Σωματείο Ειδικών Φρουρών Αττικής Ελληνικής Αστυνομίας (Σ.Ε.Φ.Ε.Α.Α.), ιδρυτικό μέλος της Π.Ο.Α.Ε.Φ. και θεματοφύλακας των εργασιακών δικαιωμάτων των μελών της Ειδικών Φρουρών και Αστυνομικών προερχομένων εξ αυτών, ήδη από το Σεπτέμβριο του 2019, έχει αναδείξει το σοβαρό ζήτημα της αναγκαιότητας εκδήλωσης άμεσης νομοθετικής πρωτοβουλίας της Πολιτείας, για την και από νομικής πλευράς αντιμετώπιση **της βόμβας μολότοφ** ως εκρηκτικού μηχανισμού, δεδομένου του νομικού κενού το οποίο κάλυπτε επαρκώς μεν η νομολογία, αλλά αναδεικνύονταν ολοένα και πιο πολύ τα νομικά ζητήματα και ήταν πλέον θέμα χρόνου να αναδειχτούν ως πολύ σοβαρά, με αναφυόμενη διαφοροποίηση ως και ανατροπή μάλιστα της νομολογίας.
Β. Όπως προφανώς σας είναι γνωστό, το Δικαστικό Συμβούλιο του Ναυτοδικείου Πειραιά, με το υπ’ αριθ. 16/2020 από 18-11-2020 Βούλευμά του, έκρινε, ερειδόμενο και σε ειδική μελέτη (Ανδριανός Γκουρμπάτσης, Η Bόμβα Mολότοφ ως Eμπρηστικός Mηχανισμός, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα), εκτός άλλων ότι:
«….Στον κατηγορούμενο αποδίδεται η αξιόποινη πράξη της έκρηξης από κοινού, διότι εθεάθη να εκτοξεύει προς τις αστυνομικές δυνάμεις που επιχειρούσαν πλησίον οδοφράγματος στην οδό …, κοκτέιλ μολότοφ. Όπως αναφέρεται στη με αριθμ. πρωτ. …/…- γ/22-1-2019 Έκθεση Εργαστηριακής Πραγματογνωμοσύνης της Δ.Ε.Ε., το κοκτέιλ μολότοφ συνιστά εμπρηστικό μηχανισμό, που αποτελείται από μία εύθραυστη φιάλη, συνήθως γυάλινη, γεμάτη με εύφλεκτο υλικό (συνήθως βενζίνη), στο στόμιο της οποίας προσαρμόζεται απορροφητικό ύφασμα που λειτουργεί ως φυτίλι. Αφού ο ως άνω μηχανισμός ριφθεί στο στόχο, η φιάλη, λόγω της πρόσκρουσης, διαρρηγνύεται, το εύφλεκτο υλικό διασκορπίζεται και ταυτόχρονα αναφλέγεται από το καιόμενο φυτίλι, με κύριο αποτέλεσμα την ταυτόχρονη ανάφλεξη των υλικών του στόχου. Στη δικογραφία γίνεται λόγος και για ένα νέο τύπο μολότοφ, τις εκρηκτικές μολότοφ που υποτίθεται ότι περιέχουν βενζίνη και δυναμίτιδα. Μόνο παρενθετικά, θα τονίσουμε ότι στην εκρηκτική μολότοφ αντικαθίσταται το πάνινο φλεγόμενο φυτίλι με “δυναμιτάκια” δηλαδή παιδικά αθύρματα που φυσικά δεν περιέχουν δυναμίτιδα αλλά απλή πυρίτιδα και δεν είναι καθόλου αποδεδειγμένο ότι αυτό το είδος μολότοφ εκρήγνυται και δεν προκαλεί απλά θόρυβο και πιο θεαματικό αποτέλεσμα. Στην υπό κρίση υπόθεση όμως, προέκυψε ότι ο κατηγορούμενος έριχνε απλές κοκτέιλ μολότοφ και όχι εκρηκτικές μολότοφ.
Ουσιώδες στοιχείο της αντικειμενικής υπόστασης της προκείμενης αξιόποινης πράξης είναι η πρόκληση έκρηξης, η οποία συνιστά αιφνίδιο φαινόμενο, κατά τη διάρκεια του οποίου ελευθερώνονται αέρια που τελούν υπό υψηλή εξωθητική πίεση ή παράγονται εντός βραχύτατου χρόνου, των οποίων η διαστολή σε πολλαπλάσιο του αρχικού όγκου προκαλεί ισχυρό μηχανικό αποτέλεσμα, που συνοδεύεται από κρότο, παροδική λάμψη και έκλυση θερμότητας ή ωστικής δύναμης (Κ. Φράγκος, Ποινικός Κώδικας (Ν. 4619/2019 και Ν. 4637/2019) Κατ’ άρθρο Ερμηνεία & Νομολογία του Αρείου Πάγου, 2020, 1209). Προς τη συγκεκριμένη παραδοχή οδηγεί και η διάταξη του άρθρου 1 παρ. 2 περ. ε’ του ν. 2168/1993 («Ρύθμιση θεμάτων που αφορούν όπλα, πυρομαχικά, εκρηκτικές ύλες, εκρηκτικούς μηχανισμούς και άλλες διατάξεις», ΦΕΚ Α’ 147/3-9-1993, η διατύπωση της οποίας παρέμεινε αναλλοίωτη μετά την τροποποίηση της σχετικής παραγράφου με το άρθρο 1 παρ. 2 του ν. 4678/2020, ΦΕΚ Α’ 70/20-3-2020, έναρξη ισχύος: 20-3-2020), κατά την οποία, νοούνται ως «εκρηκτικές ύλες» τα στερεά ή υγρά σώματα, που από οποιαδήποτε αιτία υφίστανται χημική μεταβολή και μετατρέπονται σε αέριες μάζες με συνθήκες υψηλών θερμοκρασιών και πιέσεων, με αποτελέσματα βλητικά ή ρηκτικά.
Η άποψη που γίνεται δεκτή από μέρος της νομολογίας (ενδεικτικά: ΑΠ 456/2004, ΠοινΛογ 2004, 571, ΑΠ 1354/2003, ΕλλΔνη 2003, 1465), ότι το κοκτέιλ μολότοφ συνιστά εκρηκτικό μηχανισμό, εφόσον, αν και έχει ως τελικό αποτέλεσμα τον εμπρησμό, παρά ταύτα, η πυρκαγιά δεν είναι το άμεσο αποτέλεσμά του αλλά η έκρηξη, δηλαδή η λόγω της ανάφλεξης και της ανύψωσης της θερμοκρασίας βίαιη ρήξη των τοιχωμάτων της φιάλης και η απελευθέρωση αερίων, δεν έχει κανένα επιστημονικό έρεισμα και δεν φαίνεται πειστική. Και τούτο διότι στο συγκεκριμένο μηχανισμό η θραύση της φιάλης προκαλείται λόγω της πρόσκρουσης αυτής στο στόχο (και όχι λόγω αύξησης της θερμοκρασίας της με ταυτόχρονη βίαιη έκλυση αερίων), ενώ η ανάφλεξη των υλικών πραγματοποιείται στη συνέχεια και κατόπιν της θραύσης, χωρίς να προκαλείται κάποια χημική μεταβολή με βλητικό ή ρηκτικό αποτέλεσμα (Δ. Βούλγαρης, Όπλα-Πυρομαχικά-Εκρηκτικά, άρθρα 1-18, 20, 26-27, εις: Στ. Παύλου, Θ. Σάμιος, Ειδικοί Ποινικοί Νόμοι, 2012, 19-20). Βασικό συστατικό της μολότοφ είναι η βενζίνη, που ως πολύ εύφλεκτο υγρό, εξαιτίας της υψηλής πτητικότητάς της, σχηματίζει ατμούς πάνω από την ελεύθερη επιφάνειά της, οι οποίοι μπορούν να αναφλεγούν όταν υπάρχει φλόγα, σπινθήρας κ.α. […] Αυτά τα αέρια μίγματα μπορούν να εκραγούν μόνο όταν βρίσκονται σε ένα συγκεκριμένο εύρος συγκεντρώσεων (όρια εκρηκτικότητας) που για τη βενζίνη είναι 1,5-7,5%. Η βόμβα μολότοφ που εκσφενδονίζεται σε εξωτερικό περιβάλλον δεν μπορεί να προκαλέσει έκρηξη, γιατί η συγκέντρωση των αερίων (ατμών βενζίνης/ατμοσφαιρικού αέρα) είναι πάντοτε μικρότερη από το κατώτερο αναφλέξιμο μίγμα, δηλαδή βρίσκεται κάτω από το 1,5% και συνεπώς είναι πολύ φτωχό, ως καύσιμο μίγμα, λόγω της παρουσίας μεγάλο ποσοστού οξυγόνου του ατμοσφαιρικού αέρα και αντίστοιχα μικρού ποσοστού ατμών βενζίνης (Ανδριανός Γκουρμπάτσης, Η Bόμβα Mολότοφ ως Eμπρηστικός Mηχανισμός, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα). Συνεπώς, η ρίψη κοκτέιλ μολότοφ δεν προκαλεί έκρηξη και άρα δεν πληρούται η αντικειμενική υπόσταση της προκείμενης αξιόποινης πράξης.
Ως εκ τούτου, το Συμβούλιο κρίνει ομόφωνα ότι δεν θα πρέπει να γίνει κατηγορία σε βάρος του κατηγορούμενου για την αξιόποινη πράξη της έκρηξης από κοινού.»
Γ. Στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης, 15-10-2019, ενόψει της τότε τροποποίησης του Ποινικού Κώδικα, ο Ανδριανός Γκουρμπάτσης Αντιστράτηγος – Υπαρχηγός Π.Σ., ε.α., Νομικός, συγγραφέας (Η Bόμβα Mολότοφ ως Eμπρηστικός Mηχανισμός, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα) και μελετητής (Βόμβα μολότοφ: Η ποινική προβληματική του χαρακτήρα της και τα ανακύπτοντα ζητήματα (Επιστημονικό Περιοδικό "ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ", τεύχος 4/2018, σελ. 354), υποστήριξε τα ακόλουθα:
«Όπως έχω υποστηρίξει στην πιο πρόσφατη μελέτη μου (βλ. Α. Γκουρμπάτση, "Βόμβα μολότοφ: Η ποινική προβληματική του χαρακτήρα της και τα ανακύπτοντα ζητήματα", ΠοινΔικ 4/2018, σ. 354), η βόμβα μολότοφ είναι αμιγώς εμπρηστικός και όχι εκρηκτικός μηχανισμός, και κυρίως όταν η χρήση της γίνεται σε εξωτερικό περιβάλλον, όπως συμβαίνει συχνά στην πράξη, παρά την αντίθετη πάγια πλην όμως μη ορθώς επιστημονικά άποψη της νομολογίας. Προκειμένου λοιπόν στο μέλλον να αποφευχθεί ο κίνδυνος να μείνει η πράξη της κατασκευής, προμήθειας ή κατοχής βόμβας μολότοφ ατιμώρητη μετά και τις επιχειρούμενες με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο τροποποιήσεις του άρθρου 272 ΠΚ, αν υιοθετηθεί από τη νομολογία η προεκτεθείσα άποψή μου, κρίνεται σκόπιμο να τροποποιηθεί η παρ. 1 του άρθρου 272 ΠΚ έτσι ώστε να περιληφθούν διαζευκτικά με τις εκρηκτικές και οι εμπρηστικές βόμβες, ως εξής: ….».
Δ. Η ανατροπή, πλέον, ΔΕΝ είναι ενδεχόμενη αλλά ορατή και υπαρκτή. Καθίσταται άμεση αναγκαιότητα, η εκδήλωση νομοθετικής πρωτοβουλίας είτε με τροποποίηση του άρθρου 272 παρ. 1 του Π.Κ. είτε του άρθρου 1 παρ. 2 περ. ε΄ του ν. 2168/1993, ώστε η βόμβα μολότοφ να χαρακτηριστεί ρητά ως εκρηκτικός μηχανισμός, για να μη θρηνήσουμε άδικα άλλα θύματα.
